23 sierpnia 1939 roku w Moskwie Niemcy i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich zawarły układ o nieagresji, bardziej znany jako pakt Ribbentrop – Mołotow. Sygnatariuszami byli minister spraw zagranicznych Joachim von Ribbentrop i komisarz ludowy Wiaczesław Mołotow. Tajny protokół zapowiadał współpracę militarną i polityczną, a także dzielił wpływy terytorialne.
Na mocy tego porozumienia Józef Stalin, przywódca ZSRR, zachowując neutralność, udzielił pomocy militarnej Adolfowi Hitlerowi, przywódcy III Rzeszy. W konsekwencji Hitler 1 września 1939 roku napadł na Polskę i rozpoczęła się II wojna światowa.
17 września 1939 roku, gdy Wojsko Polskie walczyło z niemieckim Wehrmachtem, Armia Czerwona przekroczyła wschodnią granicę Polski i zaatakowała na całej jej długości. Tym samym zrealizowano postanowienia układu, nastąpił podział ziem Polski oraz państw nadbałtyckich między III Rzeszę a ZSRR.
O podpisanym tajnym protokole nie wiedział ani polski wywiad ani polska dyplomacja, wiedziały natomiast Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja i Włochy. Podzielona wówczas strefa wpływów pozostała w takich granicach na wiele lat.
23 sierpnia, w rocznicę podpisania paktu, obchodzony jest Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu. Symbolem pamięci o tych ofiarach jest zaprojektowany specjalnie na tę okazję znaczek z czarną wstążką „Remember. August 23".
Zobacz również:
„Ziemia Mielecka": Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu